Veelgestelde vragen over erven

Na de vakantie vond ik het tijd de balans op te maken: hoeveel vakantiedagen heb ik nog? Ik ben tot de conclusie gekomen dat ik nog veel gespaarde vakantiedagen heb. Ik kan deze opnemen of laten uitbetalen. Maar wat gebeurt er als ik voor die tijd overlijd? Worden de vakantiedagen dan uitbetaald aan mijn erfgenamen?
 
Antwoord van de notaris:
Tot een erfenis horen alle bezittingen en schulden die de overledene nalaat. Als een erfgenaam (degene die erft) de erfenis accepteert, krijgt hij de bezittingen van de overledene maar moet hij ook de schulden van de overledene betalen. Er zijn echter uitzonderingen. Sommige bezittingen en schulden kunnen niet vererven. Een voorbeeld hiervan zijn ‘persoonlijke rechten’, zoals een recht van een ex-echtgenoot op alimentatie.
 
De vraag of vakantiedagen kunnen vererven, is door verschillende rechters beantwoord. Deze rechters komen niet in alle gevallen tot eenzelfde antwoord. De ene rechter is van mening dat (de betaling van gespaarde) vakantiedagen wél kunnen vererven, de andere rechter vindt van niet. Mijn advies aan u is daarom geen risico te nemen en uw vakantiedagen op te nemen of spoedig te laten uitbetalen

Wij hebben een sympathieke schoonzoon. Echter, onze dochter is eerder getrouwd geweest. Na haar scheiding vroegen we ons af wat er met onze erfenis zou zijn gebeurd als één van ons vóór de scheiding zou zijn overleden. We hebben er toen niet verder over nagedacht, maar nu we een nieuwe schoonzoon hebben, hoe graag we hem ook mogen, kwam deze vraag weer bij ons op.
 
Antwoord van de notaris:
Op grond van de wet zijn de eigen kinderen erfgenamen en niet de ‘schoonkinderen’. Schoonkinderen erven dus niet direct. Een echtscheiding kan echter tot gevolg hebben dat het schoonkind toch recht heeft op een gedeelte van jouw erfenis. Als jouw kind in gemeenschap van goederen is getrouwd, dan heeft de ex-echtgenoot van het kind bij een echtscheiding recht op de helft van de erfenis. Ook op grond van huwelijkse voorwaarden kan een ex-echtgenoot recht hebben op een gedeelte van de (waarde van de) erfenis. Je kunt dit voorkomen door een testament te maken. In een testament kan namelijk een zogenaamde ‘uitsluitingsclausule’ worden opgenomen. Door deze clausule komt jouw erfenis uitsluitend ten goede aan je eigen kind en blijft de erfenis dus voor jouw kind privé. Dat is vooral van belang bij bijvoorbeeld faillissement van de echtgenoot van het kind of bij echtscheiding. De erfenis hoeft dan niet te worden gedeeld met de (ex-)echtgenoot van het kind. De uitsluitingsclausule geldt ook voor een kind dat bij de gemeente een geregistreerd partnerschap is aangegaan.

Kort geleden heb ik een prachtig antiek servies van mijn zus geërfd. Zij heeft net als ik geen kinderen. Twee jaar geleden heb ik een testament gemaakt waarin ik een goed doel tot erfgenaam heb benoemd. Nu is echter het servies in mijn leven gekomen en zou ik dat bij mijn overlijden aan de dochter van mijn broer willen laten toekomen. Moet ik daarvoor mijn testament aanpassen?
 
Antwoord van de notaris:
Dat hoeft niet. Je kunt dit ook regelen in een codicil. Een codicil is een door jezelf met de hand geschreven verklaring met daarin naam, handtekening en datum. Je kan dan zelf aangeven dat jouw nichtje het servies erft. In een codicil kan namelijk worden aangegeven wie bepaalde inboedelgoederen (geen schilderijen of andere kunstvoorwerpen), sieraden of kleding van je krijgt na jouw overlijden.

Een aantal jaren geleden ben ik gaan samenwonen met mijn partner. Zij heeft net als ik kinderen uit een vorige relatie. De kinderen wonen fulltime bij ons. Ik beschouw de kinderen van mijn partner als mijn eigen kinderen. Klopt het dat de kinderen van mijn partner bij mijn overlijden samen met mijn eigen kinderen delen in mijn vermogen? Wij hebben nooit iets bij de notaris geregeld.
 
Antwoord van de notaris:
Als je niets hebt geregeld dan zorgt de wet voor de verdeling van jouw vermogen bij je overlijden. Bij overlijden erven jouw eigen kinderen. Je partner en haar kinderen erven dan niet van jou. Een testament kan daarin verandering brengen. Je kunt in jouw testament bepalen dat je partner, je kinderen én de kinderen van jouw partner van je erven. Je kan daarbij regelen dat de kinderen (zowel jouw eigen kinderen als de kinderen van je partner) hun erfdeel pas uitbetaald krijgen als ook jouw partner is overleden. Een notarieel samenlevingscontract is daarbij nodig: anders kunnen jouw kinderen een beroep doen op hun wettelijke aanspraken waardoor je partner een gedeelte van het erfdeel meteen na jouw overlijden moet uitbetalen. Een notarieel samenlevingscontract heeft nog meer voordelen, bijvoorbeeld dat je daarmee jouw partner als begunstigde voor het nabestaandenpensioen kan aanwijzen.
 
Sinds 1 januari 2010 worden eigen kinderen en kinderen van de partner voor de erfbelasting gelijk behandeld. Dit betekent dat kinderen van de partner hetzelfde belastingtarief betalen over de erfenis als de eigen kinderen van de overledene. Er moet dan wel aan voorwaarden worden voldaan, wij kunnen je hierover informeren.

Wij staan niet meer op zo’n goede voet met onze dochter. Zij heeft keuzes gemaakt in haar leven waar wij totaal niet achter staan. Als zij van ons erft, dan valt ons geld in verkeerde handen.
 
Antwoord van de notaris:
Er zijn omstandigheden mogelijk waardoor je vindt dat jouw kind niet moet erven. Kinderen kunnen in een testament worden onterfd. Zij zijn dan geen erfgenaam. Wel kan een kind dat onterfd is, zijn legitieme portie (minimum deel) opeisen, maar kan ook besluiten dat niet te doen. Als een kind de legitieme portie opeist, moet zijn erfdeel aan hem worden uitbetaald. Niet in alle gevallen hoeft dit erfdeel meteen na overlijden te worden uitbetaald; in veel gevallen hoeft dit pas te gebeuren als beide ouders zijn overleden. Wij kunnen je informeren wanneer dit het geval is. Als je wel wilt dat jouw kind erft, maar je bang bent dat anderen daarvan profiteren, dan zou je een zogenaamd bewind over de erfenis kunnen overwegen. In jouw testament wordt dan bepaald dat jouw kind wel van je erft, maar dat een bewindvoerder het beheer heeft over de erfenis. De bewindvoerder beslist waaraan de erfenis mag worden uitgegeven of juist niet.

Ik hoor om mij heen dat er vaak ruzie om de erfenis ontstaat. Als ik zelf ben overleden wil ik niet dat mijn erfgenamen ruziën over mijn erfenis. Is daar nu al wat aan te doen?
 
Antwoord van de notaris:
Er zijn verschillende manieren om met een testament zo veel mogelijk te voorkomen dat ruzie ontstaat. Welke oplossing voor u het beste is, hangt af van uw persoonlijke situatie.
 
In het algemeen kan het benoemen van een executeur en/of een afwikkelingsbewindvoerder in een testament, goed werken. U kunt daarbij kiezen of u een van de erfgenamen voor deze functies wilt benoemen of juist een onafhankelijke derde. U kunt zelf in het testament aangeven wat u wilt dat de executeur of bewindvoerder regelt. Bijvoorbeeld verkoop van uw bezittingen of zelfs verdeling van uw erfenis. Er zijn ook andere oplossingen mogelijk; het hangt van uw situatie af wat het beste voor u past.

Toen mijn vader overleed was er geen testament; mijn moeder was al eerder overleden. Er is tussen mij, mijn broers en zussen een fikse ruzie ontstaan over de verdeling van de erfenis. Het ging daarbij vooral om familiestukken. Een aantal van die familiestukken zijn nu van mij en ik vrees dat als ik overlijd mijn broers en zussen over mijn erfenis ruzie gaan maken.
 
Antwoord van de notaris:
Een testament biedt zeker de mogelijkheid om ruzie in de familie te voorkomen. Je kan namelijk een executeur en een afwikkelingsbewindvoerder in jouw testament aanwijzen. Een executeur regelt de uitvaart, praktische zaken, de afhandeling van de belastingen en andere formaliteiten rond de erfenis. De executeur is klaar met zijn werk als de erfenis klaar is om te worden verdeeld. Hiermee wordt bedoeld dat alle schulden zijn betaald, geen betalingen (inkomsten) meer worden verwacht en alle zaken van de overledene zijn afgewikkeld. De erfgenamen kunnen dan tot verdeling van de erfenis overgaan. Behalve de executeur in het testament kan je een afwikkelingsbewindvoerder aanwijzen. In het testament kan je de afwikkelingsbewindvoerder de opdracht geven voor verdeling van de erfenis zodat er eerlijk en zonder ruzie wordt verdeeld.

Antwoord van de notaris:
Ook voor personen die geen kinderen hebben, wordt vaak een testament gemaakt. Bijvoorbeeld om een (samenwonende) partner tot erfgenaam te benoemen. De partner met wie je niet bent getrouwd (of een geregistreerd partnerschap bent aangegaan) erft namelijk niet op grond van de wet van jou. In een testament kan je bijvoorbeeld ook één of meerdere goede doelen aanwijzen die van je erven. Dit komt in de praktijk nogal eens voor, onder meer in het geval ouders, broers en zussen (die al op leeftijd zijn) die op grond van de wet zouden erven of als er geen naaste familie is. Er zijn nog meer redenen om een testament te maken. Eén van de belangrijkste is de benoeming van een executeur. Een executeur heeft tot taak de uitvaart te regelen en de afwikkeling van de erfenis te verzorgen. Hiermee voorkom je zoveel mogelijk dat álle erfgenamen met die taak zijn belast of dat over de afwikkeling van jouw erfenis onenigheid kan ontstaan. Verder kan in een testament een legaat worden opgenomen. Je kan zo geldbedragen of een bepaalde bezitting (bijvoorbeeld een auto) toewijzen aan specifieke begunstigden. Wil je inboedelgoederen vermaken, dan hoeft dat niet per se bij testament. Je kan dan ook een codicil maken. Als dit handgeschreven stuk aan een aantal eisen voldoet, is het geldig bij overlijden. Een vaak voorkomende reden voor het maken van een testament is de zogenaamde uitsluitingsclausule. Hiermee regel je dat jouw erfgenamen bij een echtscheiding jouw erfenis niet met een ex-partner hoeven te delen.

Kort geleden heeft mijn oom, die geen kinderen heeft, mij gevraagd om zijn executeur te zijn als hij overlijdt. Nu hoorde ik dat de regels voor executeur strenger zijn geworden. Wat staat mij te wachten als mijn oom overlijdt?
 
Antwoord van de notaris:
Een executeur is vanaf 1 januari 2012 verplicht om de aangifte voor de erfbelasting te doen. Hij wordt hierdoor hoofdelijk aansprakelijk voor de erfbelasting die door de erfgenamen moet worden betaald. Dit betekent dat als de erfgenamen de erfbelasting niet betalen, de executeur die moet betalen!
 
Als vermogen wordt verzwegen (bijvoorbeeld een buitenlandse bankrekening), blijft de executeur aansprakelijk voor de erfbelasting die hierover moet worden betaald. Het is dus belangrijk om van de erfgenamen alle informatie te krijgen over het vermogen van uw oom. Als u als executeur kunt bewijzen dat u uw uiterste best heeft gedaan om te zorgen dat al het vermogen boven water is gekomen, geldt de aansprakelijkheid niet.
 
U hoeft niet per se de taak van executeur te accepteren als uw oom overlijdt. U kunt ook afstand ervan doen. Wij kunnen u na het overlijden van uw oom helpen die keuze te maken.